De economie in Duitsland herstelt zich langzaam
De Duitse Kamer van Koophandel (DIHK) meldt op basis van haar recentste enquête onder bedrijven: de verhoopte ommekeer blijft uit, de Duitse economie blijft ter plaatse trappelen.
Pessimistische geluiden blijven de boventoon voeren in de bedrijven. Dat blijkt uit de conjunctuurenquête van het najaar van 2025, die een beeld geeft van de bedrijfssituatie en verwachtingen van ongeveer 23.000 bedrijven uit alle sectoren en regio's.
“Tijdens de zomermaanden is de situatie niet verbeterd, integendeel: het sentiment is opnieuw licht verslechterd”, zei DIHK-directeur Helena Melnikov bij de presentatie van de resultaten op 6 november in Berlijn.
Slechts 15 procent van de bedrijven verwacht een verbetering van de economische situatie in de komende twaalf maanden, terwijl een op de vier bedrijven een verslechtering verwacht. De beoordelingen van de huidige bedrijfssituatie blijven eveneens gematigd: een kwart van de bedrijven beoordeelt deze positief, evenveel negatief. Ondanks nieuwe economische impulsen en aankondigingen van hervormingen blijft het sentiment in de economie somber.
“De regering heeft de juiste thema's onderkend, maar nog niet de nodige slagkracht ontwikkeld”, aldus Melnikov. “Na drie jaar zonder groei hebben we meer nodig dan symbolische politiek.” Er is nog steeds een gebrek aan merkbare verlichting en concrete verbeteringen in het dagelijks leven van bedrijven.
“Het ontbreekt aan momentum voor een echt herstel”
“Op basis van deze cijfers verwachten we dit jaar een stagnatie van de economische prestaties en voor 2026 slechts een minimale groei van 0,7 procent”, aldus de algemeen directeur van de DIHK. “Dat is nog geen echt herstel. Het ontbreekt namelijk nog steeds aan het nodige momentum om ons hoger en verder te brengen.”
Vooral structurele problemen blijven de bedrijven afremmen: 56 procent van de bedrijven ziet de arbeidskosten als een van hun grootste bedrijfsrisico's. “Stijgende sociale premies en de recente verhoging van het minimumloon hebben een merkbaar effect, vooral in personeelsintensieve sectoren zoals de horeca”, aldus Melnikov.
Ook de binnenlandse vraag (58 procent) en de economische randvoorwaarden (57 procent) worden nog steeds als aanzienlijke belemmeringen ervaren. “Om eindelijk weer vooruitgang te boeken, zijn nu duurzame hervormingen nodig: de kosten moeten omlaag, het tempo omhoog”, aldus de algemeen directeur van de DIHK.
Investeringen blijven uit, industrie staat onder druk
Bedrijven reageren steeds terughoudender: slechts een op de vijf is van plan meer te investeren, een op de drie wil bezuinigen. “Vijf jaar na het begin van de pandemie liggen de bedrijfsinvesteringen nog steeds ongeveer tien procent onder het niveau van voor de crisis”, aldus Melnikov. “Aangezien 85 procent van de jaarlijkse investeringen in Duitsland afkomstig is uit de particuliere sector, is dat een alarmsignaal.”
Ook de werkgelegenheidsvooruitzichten blijven somber: slechts één op de tien bedrijven wil personeel aannemen, terwijl één op de vier juist banen wil schrappen.
De situatie in de industrie is bijzonder kritiek: een derde van de bedrijven beoordeelt hun bedrijfssituatie als slecht, slechts één op de vijf als goed. Hoge arbeids- en energiekosten, een hoge belastingdruk en slechte exportvooruitzichten drukken op het sentiment. “Onze industrie blijft aan kracht inboeten. Veel bedrijven reageren met rationalisering of verplaatsing van de productie”, waarschuwde Melnikov.
De wereldhandel stagneert, terwijl concurrenten aan dynamiek winnen
Ook de internationale omgeving zorgt voor extra druk. De wereldhandel stagneert, terwijl concurrenten in Azië aan dynamiek winnen. “In een dergelijke omgeving wordt de concurrentie nog harder”, verklaarde de algemeen directeur van de DIHK.
De politiek moet nu consequent haar hervormingskoers voortzetten: “De weg uit de crisis is moeizaam en hobbelig en loopt alleen via concrete hervormingen”, aldus Melnikov. “De initiatieven van de bondsregering tot nu toe gaan in de goede richting, maar zijn nog niet voldoende. Bedrijven hebben nu behoefte aan merkbare verlichting en betrouwbare randvoorwaarden. Daar hoort vooral een consequente afbouw van de bureaucratie bij.”
Het door het kabinet goedgekeurde document met de belangrijkste punten moet snel worden uitgevoerd en aangevuld met verdere maatregelen. “Alles wat remmend en belemmerend werkt, moet onder de loep worden genomen. Ook de beloofde verlaging van de elektriciteitsbelasting voor iedereen mag niet langer worden uitgesteld. Even dringend zijn betere stimulansen voor werkgelegenheid. Daarvoor moet de politiek ook de stijgende sociale bijdragen onder controle krijgen. Alleen zo kan de economie weer op gang komen.”